این یا یک زلزله بود یا تغییر پارادایم !!

Paradigm (پارادایم به معنی الگوواره) از واژهٔ لاتین Paradigma که از واژهٔ یونانی Paradeigma به معنی الگو، مدل، طرح و سرمشق گرفته شده است، یکی از جدیدترین علوم در حوزهٔ جامعه‌شناسی و سایر علوم وابسته است. در معنای عام، پارادایم به یک چارچوب فکری-فرهنگی گفته می‌شود که در فلسفه هم به کار گرفته می‌شود که دربرگیرندهٔ یکسری الگوهای فکری است که افراد یک جامعه بسیاری از تصمیمات خود -از تصمیمات کوچک گرفته تا کلان- را بر اساس همین الگوها اتخاذ می‌کنند. پارادایم‌ها خواه درست و خواه غلط، پایه و اساس بسیاری از قضاوت‌های‌ ما هستند و در بیشتر مواقع پارادایم‌های حاکم بر ذهن و جامعهٔ ما، تصمیم‌گیری‌های ما را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند. در این مقاله با سکان آکادمی همراه باشید تا با ذکر مثال‌هایی روزمره، با مفهوم پارادایم و نحوهٔ شکل‌گیری پارادایم‌ها در ذهنمان بیشتر آشنا شوید.

لازم است این نکته را یادآور شویم که واژهٔ پارادایم برای اولین بار توسط توماس کوهن -فیلسوف مشهور- در کتاب «ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﻧﻘﻼب‌های ﻋﻠﻤﻰ» به کار گرفته شده است.

. پارادایم، در مفهوم علمی به معنی مجموعه ای از نظریه ها، ادراکات، فرضها و چارچوب مرجع است. پارادایم به معنی صرفاچیزهایی نیست که با چشمان خود می بینیم، بلکه به معنای درک و تصویری است که از جهان داریم. پارادایم مثل یک نقشه بنیادی است. یک “بن نگاشت” است. بن نگاشت، همه چیز و حرف آخر نیست، بلکه یک الگو یا توجیه است که ممکن است در هم شکند. با شناخت میکروب، الگوهای پزشکی سنتی در هم شکست. پنج سال قبل از نظریه نسبیت اینشتین، لرد کلوین گفته بود همه چیز در فیزیک تمام شده و فیزیک نیوتنی حرف آخر است ولی نقشه عوض شد….نقشه غلط، سبب تلاشها و نتایج غلط می شود، بن نگاشت های ذهن ما که تحت تاثیر آینه های اجتماعی و شرطی شدنهای مکرر هستند، مانع اثر بخشی و موفقیت می شوند، و بدون تغییر پارادایم، تکنیکهایی نظیر مثبت اندیشی، فنون ارتباطات و… فاقد تاثیرات بلند مدت هستند.
در تعریفی کلی‌تر، منظور از پارادایم اصولی است که محدوده‌ای را برای افراد یک جامعه مشخص می‌کنند که به نوعی نشانگر موفقیت فرد در حوزهٔ مربوطه در صورت تبعیت از پارادایم حاکم است. به عبارت دیگر، وقتی پارادایمی در جامعه شکل می‌گیرد، عدم تبعیت از آن پارادایم -که در بیشتر مواقع هم نادرست است- می‌تواند منجر به طرد شدن‌مان از جامعه شود و یا در بهترین حالت، برچسب‌هایی همچون ساختار شکن بر ما خواهند زد.

چیزی که ما هر روز با آن سروکار داریم، مفهومی است تحت عنوان Value Attribution؛ در حقیقت، دلیل اصلی Value Attribution این است که جامعه در دوران کودکی‌مان پارادایم‌های اشتباهی را در ذهن‌مان نهادینه کرده که به سادگی می‌توانیم تن به تصمیمات اشتباهی دهیم